منوی اصلی
Skip Navigation Links

تازه ترین ارسال ها
* چگونه روزه ی خود را به امضای امام زمان برسانیم؟

* حجت زمان عجل الله تعالی فرجه الشّریف و ماه رمضان

* ولادت باسعادت منجی عالم بشریت مهدی فاطمه علیها سلام

فلسفه و علت عزاداری بر امام حسین علیه السلام

فلسفه و علت عزاداری سیدالشهداء علیه السلام

" و من یعظّم شعائر الله فانّها من تقوی القلوب "

کسی که نشانه های خدا را بزرگ شمارد، این بزرگداشت، نشانه ی تقوای دل هاست.حج23

شعائر الهی یعنی هر علامت و هر چیزی که انسان را به یاد خدا می اندازد و به سوی او دعوت می کند که اهل بیت عَلیهِم السَّلام بزرگترین نشانه های خداوند هستند و تعظیم آن ها، در حقیقت تعظیم خداست و احترام و تعظیم آن ها دلیل بر تقوی ست.

علامه ی طباطبایی می فرماید: دوستی دوستان خدا و پیروی از آنان مانند پیامبر اکرم صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم و اهل بیت او و علما و بزرگان دین و قرآن و اخبار، و هر آن په انسان را به یاد خدا می اندازد در حقیقت دوستی و اخلاص نسبت به خداست و ابداً شرک نیست. بنابراین تقرب به آن ها تقرب به خداست و تعظیم آن ها به تقوی ست... زیرا شعائر خدا همان علائمی ست که به سوی خدا دعوت می کند و در این آیه هیچ گونه قید و شرطی نیست بلکه، مطلق چیزهایی که از آیات و علائم خدا هستند و انسان را به یاد او می اندازد مشمول آن می باشد و احترام و تعظیم آن ها دلیل بر تقوی ست. بنابراین تمام آیاتی که در قرآن مجید مردم را به تقوی دعوت می کند، این ها را نیز شامل می شود. ولی البته هیچ عاقلی منکر نیست که اعتقاد به استقلال آن ها در مقابل خدا و مالک نفع و ضرر و مرگ و زندگی بودن آن ها موجب می شود که از شعائر و آیات الهی بودن، خارج شوند. البته چنین اعتقادی تجاوز به حریم مقدس الهیت و شرک به خداست.(تفسیر المیزان،ج1،ص580)

" قل لا أسئلکم علیه أجراً الا الموّدت فی القربی"

(ای پیامبر!) بگو من از شما اجر رسالت جز مودّت و محبّت مرا در حق خویشاوندان منظور دارید.شوری23

بدیهی ست که عزاداری و اعلام محبّت نسبت به اهل بیت عَلیهِم السَّلام و اعلام انزجار از قاتلین و دشمنان آنان از کمترین مراتب مودّت نسبت به آنان است. قرآن و روایات، دوستی خاندان رسول الله صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم و اهل بیتشان را بر مسلمانان واجب کرده است. روشن است که دوستی لوازمی دارد و محبّ صادق کسی ست که شرط دوستی را (چنان که باید و شاید) به جای آورد.

امام صادق عَلیهِ السَّلام فرمودند: کسی که به جهت ستمی که به ما شده محزون باشد  نفس کشیدن او تسبیح خداوند است و نگرنی او برای ما عبادت است، و مخفی نگه داشتن اسرار ما جهاد در راه خداست.(بحارالانوار ج44ص278)

یکی از مهم ترین لوازم دوستی، هم دردی و هم دلی با دوستان در مواقع سوگ و اظهار سرور و شادی در شادی آنان است. از این رو در احادیث، برپایی جشن و سرور در ایام شادی اهل بیت عَلیهِم السَّلام و ابراز حزن و اندوه در مواقع سوگ آنان تأکید فراوان شده است.

در علل الشرایع عبدالله بن الفضل روایت نموده که به صادق آل محمد صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم عرض کردم:یا بن رسول الله! چه گونه روز عاشورا روز مصیبت و غم و شیون و گریه شده اما روز شهادت رسول اکرم صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم و امیرالمؤمنین علی عَلیهِ السَّلام و فاطمه سَلام الله عَلیها و حسن عَلیهِ السَّلام به این مرتبه نیست؟

امام صادق عَلیهِ السَّلام فرمودند: براستی که روز قتل حسین عَلیهِ السَّلام مصیبتش اعظم از ایام دیگر است. زیرا اصحاب کساء پنج تن بودند و اکرم و گرامی ترین خلق می باشند. هنگامی که حضرت رسول صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم از دنیا رفت، تسلی مردم ،به حضرت  علی عَلیهِ السَّلام و حضرت زهرا سَلام الله عَلیها و حسنین عَلیهِم السَّلام بود. همین طور با رفتن هر یک، دیگران مایه ی تسلی و آرامش خاطر خلق بودند. اما وقتی سید الشهدا عَلیهِ السَّلام رفت، کسی نبود که یادگار پنج تن پاک باشد. از این رو گویی همه ی پنج تن در روز عاشورا به شهادت رسیده اند. و روز قتل حسین بن علی عَلیهِ السَّلام از نظر مصیبت ، اعظم ایام است. آری با فقدان امام حسین عَلیهِ السَّلام، فقدان همه ی پنج تن احساس می شد.(شرح و تفسیر زیارت عاشورا،ص178)

بزرگداشت اباعبدالله و سوگواری بر شهادت او در بر دارنده ی این ویژگی هاست:

  1. سوگواری بر او نوعی هدیه به پیامبر صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم و نوعی پیوند با اوست.(خصائص الحسینیه، ص296)
  2. نوعی هم نوایی و مساعدت با دخت گرانمایه ی پیامبر صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم حضرت صدیقه طاهره فاطمة الزهرا سَلام الله عَلیها است، چرا که او همواره بر فرزندش سوگواری می کند و امام صادق عَلیهِ السَّلام  در این رابطه می فرمایند: آیا دوست نداری از کسانی باشی که فاطمه(س) را در سوگ فرزندش یاری می کند؟(بحارالانوار،ج45،ص207)
  3. نوعی ادای احترام و حق شناسی از پیامبر صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم و امامان نور عَلیهِ السَّلام است همان گونه که در روایات آمده است: سوگواری بر حسین عَلیهِ السَّلام در حقیقت حق شناسی از ما اهل بیت عَلیهِ السَّلام  است.(بحارالانوار،ج45،ص207)
  4. نوعی یاری رسانی به حسین عَلیهِ السَّلام و آرمان بلند اوست چرا که یاری در هر زمان و هر مکانی به گونه ای ممکن است.(خصائص الحسینیه،ص297)
  5. اقتدای شایسته به پیامبران و فرشتگان و همه ی بندگان شایسته که در سوگ حسین عَلیهِ السَّلام پیشگامند.(خصائص الحسینیه،ص297)
  6. پرتویی از ادای پاداش رسالت و مودّت به خاندان پیامبر صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّماست.(خصائص الحسینیه،ص297)
  7. سوگواری نکردن بر حسین عَلیهِ السَّلام نشانگر روی گردانی از اهداف بلند و آرمان جاودانه ی اوست و این ستم بزرگی در حق اوست.(بحارالانوار،ج45،ص205)
  8. دیگر این که سوگواری بر حسین عَلیهِ السَّلام آرامش بخش دل ها و قلب های داغدار و محبّت زده است. امام رضا عَلیهِ السَّلام این واقعیت را به یکی از شیعیانش این گونه فرمود: اگر برای فاجعه ی غمباری، گریان و اندوهگین بودی بر حسین عَلیهِ السَّلام گریه کن که ستمکاران با قساوت وصف ناپذیری، سر از پیکرش جدا ساختند و به همراه او هجده نفر از خاندان وحی و رسالت را که در کران تا کران زمین همانند ندارند به شهادت رسانیدند.(بحارالانوار،ج44،ص285)

امام رضا عَلیهِ السَّلام فرمودند: هرگاه محرم فرا می رسید، پدرم موسی بن جعفر عَلیهِ السَّلام دیگر خندان نمی شد و غم و اندوه و افسردگی بر او غلبه می یافت تا آن که ده روز از محرم می گذشت؛ روز دهم محرم که می شد، آن روز روز مصیبت و اندوه و گریه پدرم بود.(امالی شیخ صدوق،ص128)

نواده ی امام رضا عَلیهِ السَّلام در مجلس روضه: در حالات امام رضا عَلیهِ السَّلام آمده است که آن سرور در ایام ماتم سیدالشهداء در ماه محرم در حالی که اصحاب و یارانش اطراف وی را گرفته بودند غرق اندوه و عزا بود، در این هنگام دعبل خزاعی وارد مجلس شد و حضرت با دیدن او فرمودند: خوشا به یاور و ناصر ما که با دست و زبانش ما را یاری می دهد. مجلس آن چنان شلوغ و پر بود که جای نشستن نداشت. حضرت به احترام دعبل مقداری کنار نشست و برای ذاکر حسین عَلیهِ السَّلام در کنار خود جای داد و از او خواست برای اباعبدالله عَلیهِ السَّلام نوحه بخواند و افزود که این روزها روز مصیبت ما و شادی بنی امیه است هر کس بر مصیبت ما گریه کند و یا کسی را بگریاند، اجر او با خداست و در روز جزا با ما اهل بیت محشور خواهد شد. آن گاه محرّمات و اهل بیت خود را فراخواند و آنان را در پشت پرده جای داد و به دعبل فرمود: مصیبت حسین عَلیهِ السَّلام را شروع کن، تو یاور و کمک ما هستی در این راه کوتاهی مکن و آن شاعر اهل بیت عَلیهِم السَّلام اشعار خویش را در رثای حسین عَلیهِ السَّلام انشاء کرد و امام رضا عَلیهِ السَّلام و اهل بیت و اصحاب او را به گریه درآورد.(جلاء العیون شبر،ج2،ص52)

پیامبر صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم به دخت گرامیشان فرمودند: دخترم، فاطمه! حسینم را در زمانی  به قتل می رسانند که هیچیک از ما یعنی من و شما علی و حسن، زنده نمی مانیم. فاطمه با گریه ی شدید گفت: پدر جان! چه کسی به او گریه می کند، و مجلس عزا برپا می سازد؟

پیامبر فرمودند: زنان امتم بر زنان اهل بیت، و مردان امتم بر مردان آنان گریه می کنند و مجلس عزا برپا می سازند و تو بر زنان آنان و من بر مردانشان شفاعت می کنیم. آنگاه این فراز را افزوده و فرمودند: تمام چشم ها در روز قیامت گریان خواهد بود، جز چشمانی که به مصیبت حسین عَلیهِ السَّلام گریه کنند. آن چشم ها در آن روز در برابر پاداش و نعمت های الهی خندان وخوشحال خواهند بود.(بحارالانوار ج44 ص292،وسائل الشیعه ج10 ص292)

علقمه حضرمی نقل می کند که امام باقر عَلیهِ السَّلام در روز عاشورا برای امام حسی عَلیهِ السَّلام در خانه اش اقامه ی عزا می کرد. امام باقر عَلیهِ السَّلام بر امام حسین عَلیهِ السَّلام می گریست و به افرادی که در خانه بودند و از آنان تقیه نمی کرد می فرمود: بر آن حضرت سوگواری کنند... و به آنان می فرمود: در مصیبت حسین عَلیهِ السَّلام به یکدیگر تسلیت بگویند.(وسائل الشیعه،ج10،ص398)

عزاداری برای امام حسین عَلیهِ السَّلام ابعادی دارد که از هر بعد انسان می تواند آن را مورد برّرسی قرار دهد:

  • حفظ مکتب اهل بیت عَلیهِم السَّلام: به اعتراف دوست و دشمن، مجالس عزای امام حسین عَلیهِ السَّلام عامل فوق العاده نیرومندی برای مردم است و راه و رسمی است که آن حضرت را به پیروان خود آموخته تا ضامن تداوم و بقای اسلام باشد. به همین دلیل برپایی این مجالس در روایات به عنوان احیای امر اهل بیت عَلیهِ السَّلام تعبیر شده است.

امام صادق عَلیهِ السَّلام می فرمایند: این گونه مجالس شما را دوست دارم، از این طریق مکتب ما را زنده بدارید.
(وسائل الشیعه،ج10،ص391)

  • بسیج توده ها: ائمه اطهار عَلیهِم السَّلام با تأکید بر برگزاری مراسم عزاداری حسین عَلیهِ السَّلام برنامه آن حضرت را محوری برای وحدت مردم قرار دادند. به گونه ای که امروزه در ایام شهادتش میلیون ها انسان با اختلاف طبقات و نژاد و مذهب در کوی و برزن به عزاداری آن حضرت به پاخواسته و گرد بیرق حسینی اجتماع می کنند.
  • خود سازی و تربیت دینی: مجالس عزای امام حسین عَلیهِ السَّلام مجالس تحول روحی و مرکز تربیت و تزکیه ی نفس است. در این مجالس مردمی که با گریه بر مظلومیت امام حسین عَلیهِ السَّلام آن حضرت را الگو قرار می دهند. درواقع زمینه ی تطبیق اعماق و کردار خویش و همرنگی و سنخیت خود را با سیره ی عملی آن حضرت فراهم می سازد.

مادامی که این روش و خصلت (برپایی مجالس و سوگواری) در میان مسلمانان وجود دارد هرگز تن به خواری
نمی دهند و تحت اسارت کسی نمی روند. شیعیان در حقیقت از این راه به همدیگر درس جوانمردی و شجاعت تعلیم می دهند.
(به نقل از فلسفه ی شهادت و عزاداری،ص109)

  • تجلیل از مجاهدت امام حسین عَلیهِ السَّلام و تعظیم شعائر: اساساً سوگواری در مرگ اشخاص الهی، یک نوع تعظیم و احترام به آنان و رعایت موفقیت و شخصیتشان محسوب می شود.

پیامبر اکرم صَلّی الله عَلیهِ وَ آلهِ و سَلّم می فرمایند: مرده ای که گریه کننده ای نداشته باشد عزّتی ندارد.(المأساة الحسین،ص118)

بنابراین: اقامه ی عزاداری برای امام حسین عَلیهِ السَّلام آن شخصیت ممتاز و بی نظیری که خود از خاندان عصمت و طهارت بود و از اولیای الهی و امامان معصوم است، علاوه بر تجلیل از مقام شامخ آن امام همام از مصادیق روشن تعظیم شعائر الهی است که خداوند متعال در قرآن می فر مایند: هر کس شعائر الهی را بزرگ دارد، این کار نشانه ی تقوای دل هاست.(حج،32)

به یقین امام حسین عَلیهِ السَّلام که تمام هستی خویش را یک جا با خداوند معامله کرد و با تمام اهل بیت عَلیهِ السَّلام و فرزندان در قربانگاه عشق قدم نهاد و مخلصانه از همه چیزش در راه خدا گذشت، از عظیم ترین شعائر الهی ست و برپایی مجالس عزا برای آن حضرت، تعظیم یکی از بزرگترین شعائر الهی محسوب می شود. و این نشانه ی تقوی است.




آرشیو مطالب
Skip Navigation Links

دلنوشته ها
 این بخش در حال
به روزرسانی می باشد

تصاویر سایت
 این بخش در حال
به روزرسانی می باشد