راه کسب معرفت صحیح

با توجه به مطالب قبلی بر همگان واجب است که در پی کسب معرفت تلاش کنند و از بهترین و مستحکم ترین منابع معرفتی بهره بگیرند. یکی از اساسی ترین منابع برای شناخت انسان از حقایق جهان هستی قرآن است. قرآن تنها منبع مطمئنی است که از وحی الهی سرچشمه گرفته و هیچ گونه انحراف و کجی در آن راه ندارد و مورد اتفاق همه فرقه های مسلمین است.

و اما ریشه سخنان صحیح و معارف حق فقط و فقط فرمایشات اهل بیت علیهم السلام است و اگر ایشان نبودند هیچ کس از معرفت صحیح برخوردار نمی شد و همین خارج شدن از ناحیه اهل بیت علیهم السلام معیار صحت یک عقیده می باشد به طوری که اگر عقیده ای با آن چه ایشان فرموده اند تطبیق نکند و به نحوی از ایشان سرچشمه نگیرد، قطعاً سخن بیهوده و باطلی است. و خداوند متعال اهل بیت علیهم السلام را در هر چیزی حتی در توحید و معرفت خود واسطه ی فیض الهی قرار داده اند و تا کسی به ایشان رجوع نکند به معرفت راستین دست پیدا نمی کند و آن چه بدست آورده از او دستگیری نمی کند.

"فَاسْأَلُواْ أَهْلَ الذِّكْرِ إِن كُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ." اگر نمی دانید از اهل ذکر بپرسید. نحل 43

امام باقر علیه السلام می فرمایند: توجه داشته باشید هیچ حقیقت و سخن صحیحی نزد مردم نیست مگر آن که آن را از ما اهل بیت علیهم السلام گرفته اند.(بحارالانوار ج 2ص94)

یا در جایی دیگر می فرمایند: هر آن چه از این خانه نیامده باطل و ناصواب است.(وسایل الشیعه ج18ص 50)

بنابراین برای کسب معرفت باید از طریق آیات و محکمات و احادیثی که از نظر سند قطعی و متواتر بوده و از جهت دلالت نیز روشن و مطابق با قرآن و برهان روشن باشد وارد شد. چرا که انسان با انتخاب دین حق به یک سری از حقایق و اسرار پی می برد که جز از طریق وحی امکان ندارد و قرآن اعجازی است جاودان و منبع و کانون پر بار و زلالی است برای کسب معرفت.

" وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا كُنتَ تَدْرِي مَا الْكِتَابُ وَلَا الْإِيمَانُ وَلَكِن جَعَلْنَاهُ نُورًا نَّهْدِي بِهِ مَنْ نَّشَاء مِنْ عِبَادِنَا وَإِنَّكَ لَتَهْدِي إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ " ای پیغمبر همچنانکه به (پیامبران پیشین) وحی کردیم به فرمان خود جبرئیل و فرشته روح را به سوی تو فرستاده و وحی نمودیم و تو پیش از وحی نمی دانستی کتاب و ایمان به آن چیست؟ ولی ما آن را نوری قرار دادیم که هر کس از بندگانمان را بخواهیم به وسیله ی آن هدایت کنیم. بی تردید تو بهترین هدایت کننده ی مردم به راه راست هستی. شوری 52

امام صادق علیه السلام فرمودند: و خداوند هر بنده ای را که بخواهد روحی به او عطا می کند که بر اثر آن دارای فهم و دانش و معرفت گردد. چنانچه در آیه "ولکن جعلناه نورا  نهدی به من نشاء من عبادنا" فرموده اند.

مراد به "روح " در آیه مذکور قرآن است که آن را پروردگار نوری قرار داده برای بندگانی که بخواهد. چرا که در قرآن معالم دین و طریق نجات است . و " صراط مستقیم"  وجود مقدس امیرالمؤمنین علی علیه السلام است که تمام هستی های آُسمانها و زمین تحت حکومت و قدرت اوست و علی علیه السلام خاذن و مؤتمن و حجت خداست بر تمام موجودات آسمانها و زمین و همانا بازگشت تمام کارها به سوی خدا منتهی می شود. (تفسیرسوره شوری، تفسیر جامع،ج6، ص 230)

امام علی علیه السلام می فرمایند: بدانید در قرآن علوم اولین و آخرین موجودست. پروردگار فرو نگذاشته علمی را در قرآن تا مردم آن را بیان کنند ولی علوم و دانش و تأویلات قرآن را غیر از راسخون در علم کسی نمی داند.(تفسیرجامع  ج 6، ص245)

خداوند متعال برای هدایت ما دو اصل اساسی و محکم قرار داده که یکی از آنها قرآن و دیگری اهل بیت علیهم السلام می باشند که با بهره گیری از این دو می توانیم به معرفت و شناخت الهی دست پیدا کنیم.

که خداوند در مورد ایشان فرموده اند: "بَل هُو آیاتٌ بینات فی صُدورِ الذّین اوُتو العِلم ." بلکه قرآن آیه هایی است روشن در سینه کسانی که به آنها علم داده اند. عنکبوت 49

امام صادق علیه السلام فرمودند: درباره ی کسانی که به آنها علم داده شده در این آیه " هم الائمه خاصه" آن ها تنها ائمه علیهم السلام هستند. (وسائل الشیعه ج27ص180)

راه قرآن و عترت راهی است نورانی و بدون خدشه. افرادی که آن مسیر را پیموده اند، منور به انوار الهی هستند و پیروان خود را نورافشانی می کنند.

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: " قد جاء کم من الله نور و کتاب مبین. " به تحقیق از طرف خداوند به سوی شما آمده است نور و کتابی روشن. مائده 15

علی بن ابراهیم در تفسیر خود می گوید: که منظور از نور پیامبر و امیرالمؤمنین علی علیه السلام و امامان علیهم السلام هستند. (تفسیر قمی ج 1 ص172)

معرفت واقعی چشمه زلالی است که از کوهسار وحی می جوشد و سرزمین سبز و هموار و روشنی است که از روان ملکوت مایه می گیرد. معرفت ماورایی است که تشنگان وادی معرفت از آن بهره مند می شوند. آنها که شرح صدر الهی نصیب شان شده باشد می توانند عرفان حقیقی را بچشند.

واقعیت آن است که در بسیاری آیات و روایات مطالبی وجود دارد که فهم انسان های معمولی و ظاهر بین به آن نمی رسد و تنها عارف آگاه و انسان با معرفت می تواند به عمق آن دست پیدا کند.

کلام امیرالمؤمنین علی علیه السلام اشاره به این موضوع دارد که می فرمایند: احادیث ما را نمی تواند فراگیرد مگر قلب های امین و عقل های استوار و متین. (نهج البلاغه خطبه 189)

شک نیست که اگر این حقایق بر افراد عادی عرضه شود به انکار یا معارضه بر می خیزند. علامه طباطبایی در این باره می گویند: از این روایات به دست می آید که برای معارف و حقایق الهی مرتبه ای فوق مرتبه  ی بیان لفظی وجود دارد که اگر آنها از آن مرتبه تنزل داده شوند عقل های عادی آنها را نمی توانند بپذیرند. زیرا این معارف را از زاویه دید خودشان یا خلاف ضرورت می پندارد و یا مخالف و منافی با بیانی می دانند که برای آنها عنوان شده و عقل های آنها آن را پذیرفته است. از این جا معلوم می شود که کیفیت و راه درک حقیقت این معارف غیر از راه درک عقلی و فکری است. و باید از سر منشأ آن درک  حقیقت نمود. (رساله الولایه ص 9)

پس در معرفت الهی اسراری است که هر کس تحمل آن را ندارد. که راه کسب آن تنها از طریق اهل بیت علیهم السلام است و با توجه به ظرفیت اشخاص به او عنایت می شود.

امام صادق علیه السلام می فرمایند: اگر ابوذر آن چه در قلب سلمان است بداند بی شک او را خواهد کشت.(بصائر الدرجات ص45)

معرفت باشد دو گونه ای عزیز      علم حال از قال اولی تر بود

قال باشد اولیا را حال نیز            صاحب حال در جهان کمتر بود