روز هیجدهم ذیحجه الحرام به مناسبت اجتماع پر شور یکصد و بیست هزار نفری حجاج خانه خدا، به هنگام بازگشت از حجه الوداع در سرزمین غدیر خم به نام "غدیر" شهرت یافته است.

رخدادهای بسیار مهمی که در روز غدیر اتفاق افتاده، به سال دهم هجری منحصر نمی باشد، بلکه بر اساس روایات پیشینه ی آن به نخستین روزهای آفرینش آسمان ها و زمین مربوط می شود. از این رهگذر ما رخدادهای روز غدیر را تقدیم شما می کنیم:

و اینک اشاره ای کوتاه به رخدادهای روز غدیر از گذشته های دور تا طلوع خورشید اسلام از وادی طور:

1)      عرض ولایت

خداوند منان در آیات نورانی قرآن، از عرض امانت به آسمان ها و زمین خبر داده می فرماید:

" إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا " ما امانت [الهى و بار تكليف] را بر آسمان ها و زمين و كوه ها عرضه كرديم پس از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناك شدند و[لى] انسان آن را برداشت راستى او ستمگرى نادان بود. احزاب 72

از امام جعفر صادق علیه السلام  در مورد این آیه پرسیدند فرمود:

منظور از امانت، ولایت امیرمومنان علیه السلام  می باشد. (اصول کافی ج 1 ص 413)

امام رضا علیه السلام در فرازی از یک حدیث طولانی می فرمایند: خداوند در روز غدیر ولایت را بر آسمان های هفتگانه عرضه نمود، اهل آسمان هفتم به آن پیشی گرفت. آن را با عرش خود مزین نمود...؛ سپس آن را به زمین عرضه نمود، مکه به آن پیشی گرفت، پس آن را به کعبه مزین فرمود...؛ سپس آن را به کوه ها عرضه نمود، پس سه کوه به آن پیشی گرفت: 1) کوه عقیق 2) کوه فیروزه 3) کوه یاقوت؛ این کوه ها برترین جواهرات عالم شدند.( اقبال الاعمال ج 2 ص 262)

در حدیث زیبایی دیگر در ذیل این آیه ی مبارک امام جعفر صادق علیه السلام  می فرمایند:

خداوند تبارک و تعالی دو هزار سال پیش از آن که جسم ها را بیافریند روح ها را آفرید و ارواح محمد، علی، فاطمه، حسن، حسین و امامان صلوات الله علیهم اجمعین، پس از آن ها را برترین و شریف ترین آن ارواح قرار داد و ارواح آن ها بر آسمان ها، زمین و کوه ها عرضه داشت و نور آن ها، آسمان ها و زمین و کوه ها را پوشاند. خداوند تبارک و تعالی به آسمان ها ، زمین و کوه ها فرمود:

اینان دوستان، اولیا و حجت های من بر خلقم و امامان آفریدگانم هستند، تا به حال مخلوقی را محبوب تر از آنان نزد خود نیافریدم. به خاطر آنها و به خاطر کسانی که ولایت آنان را برگزیدند، بهشت خود و به خاطر کسانی که با آنان مخالفت و دشمنی ورزیدند آتش جهنم خود را آفریدم. پس هر کس را که ادعا کند که دارای منزلت آنان نزد من و جایگاه آنان نزد عظمت من است، با عذاب دردناکی که هیچ یک از جهانیان را آن گونه عذاب نکرده باشم شکنجه می کنم و او را به همراه مشرکان در درک اسفل از آتش جهنم خود قرار می دهم و هر کسی را که به ولایت آنان اذعان کند و ادعا نکند که دارای منزلت آنان نزد من و صاحب جایگاه آنان نزد عظمت من است، به همراه انان در باغ های بهشتی خود قرار می دهم و هر چه را نزد من می خواهند در بهشت برایشان فراهم می باشد. من کرامت خود را به آنان ارزانی داشتم و آنان را در جوار خود برنشاندم و آنان را شفیع بندگان و کنیزان گناهکار خود قرار دادم. بنابراین ولایت آنان امانتی نزد خلق من است. پس کدام یک از شما این امانت را با سنگینی هایش بر دوش می کشد و آن را برای خود و نه برای برگزیدگانم ادعا می کند؟....( معانی الاخبار ص  108)

بر اساس روایات فراوان منظور از "حمل" در این آیه بر دوش کشیدن نیست، بلکه به خود بستن است، یعنی به دروغ آن را ادعا کردن و منکر صاحبان ولایت شدن است. و لذا با جمله (انّه کان ظلوما جهولا) پایان یافته است. ( تفسیر البرهان ج 8 ص 92)

روی این بیان، ولایت امیرالمومنان علیه السلام  دو هزار سال پیش از آفرینش انسان، در روز غدیر بر آسمان ها و زمین و کوه ها عرضه شده است. و این نخستین رخداد روز غدیر می باشد.

2)      پذیرش توبه آدم علیه السلام  

اعتقاد قلبی شیعیان بر این است که همه ی پیامبران، امامان و فرشتگان معصوم هستند، هرگز گناه کبیره و یا صغیره ای، پیش از بعثت و یا بعد از بعثت، پیش از امامت و یا بعد از امامت، از آن ها سر نمی زند و همه ی بزرگان شیعه بر آن تصریح و تاکید نموده اند. ( اوائل المقالات شیخ مفید ص 62 و 65، نهج الحق علامه حلی ص 142 و 164)

آن چه از حضرت آدم علیه السلام  سر زد، ترک اولی بود که منافات با مقام عصمت نداشت. خداوند منان اسامی پنج تن آل عبا را به او آموخت، او نیز به اصحاب کسا متوسل شده به سوی خداوند منان توبه نمود و خداوند توبه اش را پذیرفت.

امام صادق علیه السلام  فرمودند: خداوند متعال توبه حضرت آدم علیه السلام  را در روز غدیر پذیرفت. او نیز به شکرانه ی آن ، روز غدیر را روزه گرفت. (معانی الاخبار ص 125، الدر المنثور ج 1 ص 61)

3)      نصب حضرت شیث علیه السلام  

حضرت شیث فرزند حضرت آدم و وصی آن حضرت، در روز غدیر به وصایت منصوب گردید. شیث همان هبه الله است که 5 سال بعد از حضرت هابیل متولد شد و 712 سال عمر کرد.

نسل حضرت آدم علیه السلام  تنها از او تداوم یافت، در نتیجه همه ی انسان ها از تبار او می باشند. حضرت آدم به فرمان خداوند متعال شیث را به وصایت خود برگزید. این انتصاب روز غدیر اعلام گردید. ( اقبال الاعمال ج 2 ص 258)

4)      لنگر انداختن کشتی نوح علیه السلام  

به روایتی کشتی حضرت نوح علیه السلام  در روز غدیر بر کوه جودی نشست. ( الامالی شیخ صدوق ص 190) و آن طوفان سهگمین تاریخ بشریت در روز غدیر پایان یافت.

5)      نجات حضرت ابراهیم علیه السلام  از آتش

امام رضا علیه السلام  در ستایش روز غدیر می فرماید:

غدیر در میان (سه عید) قربان، فطر و جمعه، همانند ماه در میان ستارگان است و آن همان روزی است که خداوند حضرت ابراهیم علیه السلام  را از میان آتش نمرود نجات داد. ( اقبال الاعمال ج 2 ص 260)

6)      پیروزی حضرت موسی علیه السلام  بر ساحران

در روز غدیر حضرت موسی علیه السلام  بر ساحران غلبه نمود. (همان ص 265)

7)      نصب هارون برادر موسی علیه السلام  

حضرت موسی علیه السلام  از خدا خواست که برادرش هارون را همراه او بفرستد، خداوند نیز وعده داد که به وسیله ی هارون بازوانش را محکم و نیروند بسازد:

" قَالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَنَجْعَلُ لَكُمَا سُلْطَانًا فَلَا يَصِلُونَ إِلَيْكُمَا بِآيَاتِنَا أَنتُمَا وَمَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغَالِبُونَ " فرمود به زودى بازويت را به [وسيله] برادرت نيرومند خواهيم كرد و براى شما هر دو تسلطى قرار خواهيم داد كه با [وجود] آيات ما به شما دست نخواهند يافت‏ شما و هر كه شما را پيروى كند چيره خواهيد بود.قصص35

روز غدیر حضرت موسی به فرمان خداوند برادرش هارون را به وصایت خود برگزید و اعلام نمود. ( اقبال الاعمال ج 2 ص 265)

8)      اعلام وصایت یوشع بن نون

پس از درگذشت هارون، حضرت موسی علیه السلام  یوشع بن نون را در چنین روزی به خلافت و جانشینی خود برگزید. ( مسار الشیعه ص 22)

9)      بعثت حضرت ادریس علیه السلام  

خداوند متعال در روز غدیر حضرت ادریس علیه السلام  را به پیامبری برانگیخت. ( اقبال الاعمال ج 2 ص 258)

10)   نصب آصف بن برخیا

روز غدیر بود که حضرت سلیمان علیه السلام  آصف بن برخیا را به جانشینی خود برگزید، امت خود را بر آن گواه گرفت و با آیات و بینات مقام والای او را به همگان اعلام فرمود. ( مسار الشیعه ص 22)

11)   نصب شمعون صفا

در روز غدیر حضرت عیسی علیه السلام  شمعون حمون بن صفا را به جانشینی خود برگزید و جانشینی او را به همگان آشکار ساخت. ( مسار الشیعه ص 22)

12)   جشن و سرور همگانی

امام صادق علیه السلام  می فرمایند: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به امیرالمومنان علیه السلام  امر فرمود که روز غدیر را جشن بگیرد و همه ی پیامبران به اوصیای خود وصیت می کردند که آن روز را جشن بگیرند. ( مسار الشیعه ص 22)

در حدیث دیگری آمده است: خداوند پیامبری را به پیامبری برنینگیخت، جز این که روز بعثتش در نزد آنها چون روز غدیر باشد و حرمت آن را نگهدارند. (بحارالانوار ج 98 ص  303) زیرا اوصیای خود را چنین روزی برمی گزیدند و جانشین خود را در چنین روزی اعلام می کردند. ( اقبال الاعمال ج 2 ص 262)

با توجه به روایات فوق در می یابیم که بهترین و والاترین عنایت و رحمت خداوند به بندگان خود در روز غدیر بوده است که این نشانگر توجه ویژه خداوند به آن روز است و این همه توجه خداوند فقط و فقط به دلیل ولایت امیرالمومنین علی علیه السلام  است که در این روز اعلام گردید و آن چه که مورد رضایت خداوند بود در روز غدیر به تحقق پیوست:

" الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلاَمَ دِينًا " امروز دين شما را برايتان كامل و نعمت‏خود را بر شما تمام گردانيدم و اسلام را براى شما [به عنوان] آيينى برگزيدم.مائده3

حال با این اوصاف چرا ما از خداوند درخواست نکنیم امسال که روز غدیر با روز جمعه مصادف شده است، خداوند نعمت را بر ما تمام نکند و صاحب ولایت علوی را در این روز بر تخت پادشاهی عالم بنشاند و آن عزیز سفر کرده را به منزل برساند. چرا که در حدیثی از زبان مطهر امام صادق علیه السلام  آمده است که می فرمود:

...بهترین عیدها روز غدیر است که هیجدهم ماه ذى الحجه بوده [و اولین عید غدیر] با جمعه مصادف بود و قیام کننده ی ما عجل الله تعالی فرجه الشّریف جمعه ظهور می‌کند و رستاخیز در جمعه بپا خواهد شد و هیچ کارى در جمعه بهتر از درود فرستادن بر محمد و آل او نیست. (شیخ صدوق، الخصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 2، ص 394،روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2، ص 392)

...... اللهم عجل لولیک الفرج ......