ابتلاء و امتحان

به فرموده بسیاری از احادیث و روایات اهل بیت(ع)، امتحان، یکی از حکمت ها و علّت هایی است که برای غیبت ذکر شده است. این امتحان خاصّ معتقدان به امامت است، اراده خداوند عزّوجل بر این است که ثابت قدم ها را از افراد سست ایمان و سطحی نگر جدا نماید. چرا که برای اثبات خصلت هر چیز ابتدا باید آن را آزمود.

«وَ لَنَبلُوَنَّکُم بشَیء مِنَ الخوفِ وَ الجوعِ وَ نَقصِ مِنَ الاَموالِ وَالاَنفُسِ وَالثّمَراتِ وَ بَشِّرِالصّابِرین»

شما را امتحان می کنیم به چیزی از ترس و گرسنگی و کاستن اموال و خطر جانی و ثمرات زندگی و نوید بده به آنها که ثابت قدم هستند.بقره155

امام صادق(ع) فرمودند: قبل از آمدن مهدی، علاماتی برای امتحان مؤمنین خواهد بود. این امتحان که خداوند می فرماید: به چیزیاز ترس، که این ترس بیماری های گوناگون خواهد بود و گرسنگی، بالا رفتن قیمت ها، کاستن مال، قحطی، خطر جانی، مرگ شایع و زیاد، نقص ثمرات زندگی و نیامدن باران است. پس در آن موقع به آنها که در عقیده به ما ثابت می مانند، نوید بده، سپس فرمود: این تأویل آیه است و هیچکس جز آنها که راسخ در علم هستند تأویل قرآن را نمی دانند و ماییم راسخان در علم.(بحارالانوار ج 13 ص 270)

«فَلا اُقسمُ بالخُنَّس، اَلجَوار الکَُنَّس»

چنین نیست، قسم یاد می کنم به ستارگان باز گرداننده! که به گردش آیند و در مکان خود رخ پنهان کنند.تکویر 15و16

امام باقر(ع)فرمودند: این مولودی در آخرالزمان است، او مهدی این عترت است و برای او حیرت و غیبتی خواهد بود که اقوامی در آن گمراه شوند و اقوامی نیز هدایت یابند و خوشا بر تو اگر او را دریابی و خوشا بر کسی که او را دریابد.(کمال الدین ج1ص602)

امیرالمؤمنین(ع)فرمودند: هر آیینه مبتلاء شوید مبتلاء شدنی، و غربال شوید، غربال شدنی و تازیانه زده شوید چنانکه دیک را تازیانه می زنند تا آنکه بالای شما پایین شود و زیر شما بالا گردد.(نهج البلاغه خطبه 16)

امیرالمؤمنین(ع)فرمودند: آن حضرت از چشم مردم نهان خواهد شد تا مردمان گمراه از غیر گمراه مشخص شوند.(بحارالانوارج28ص70) 

امام سجاد(ع)فرمودند: مدت غیبت دوم آنقدر طول می کشد که اکثر مردم از اعتقادی که به آن حضرت دارند برگردند و در آن ثابت نمانند مگر کسی که به یقین قوّتی داشته باشد و معرفتش درست باشد و در نفس خود در احکام ما ننگی نبیند و به ما اهل بیت تسلیم نماید.(کمال الدین ج1ص223)

امام باقر(ع)فرمودند: هیهات! هیهات! فرج نخواهد رسید تا شما غربال شوید (و سه بار تکرار کردند) و افراد پاک و مخلص باقی بمانند.(بحارالانوار ج51 ص 113)

امام باقر(ع)فرمودند: بپرهیزید از فاش کردن خصوصیات قیام کننده که روزگاری امام شما از دیده ها پنهان خواهد شد و شما در فشار آزمایش قرار گیرید تا آنجا که بگویند او وفات کرد، کشته شد، به کدام درّه افتاد، ولی دیده اهل ایمان بر او اشک بارد و شما مانند کشتی های گرفتار امواج دریا متزلزل و سرنگون شوید و نجات و خلاصی نیست جز برای کسی که خدا از او پیمان گرفته و ایمان را در دلش ثبت کرده و به وسیله روحی از جانب خود تقویّتش نمود.(اصول کافی ج1ص336)

امام صادق(ع)فرمودند: هیهات! هیهات! نه به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر اینکه غربال شوید. نه به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر اینکه مؤمن و متزلزل شما از هم جدا شوند. نه به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر اینکه آزمایش شوید. نه به خدا قسم، آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر اینکه ناامید شوید. نه به خدا قسم آنچه چشم انتظار آن هستید نخواهد شد مگر بعد از آنکه شقی و بدبخت به شقاوتش برسد و سعید و نیک انجام به سعادتش دست یابد. (اثبات الهدات ج3ص510)

امام صادق(ع)فرمودند: حال قیام کننده ما چنین خواهد بود و ایّام غیبتش طولانی خواهد بود تا آنکه حق خالص شود و ایمان از کدورت کفر و نفاق جدا گردد. زیرا که به سبب غیبت آنان که از شیعه دانسته شدندو در واقع اهل نفاق و صاحبان طینت خبیثه باشند، از دین خارج شوند و مرتد گردند.(دارالسّلام ص229)

امام صادق(ع)فرمودند: سبب این امتحان شدید در این عصر آن است که روی زمین از کثافات باطن در زمان ظهور آن بزرگوار بالمدّت(به طور کلّی) پاک گردد چنانکه در زمان نوح(ع) گردید. (دارالسّلام ص145)

امام صادق(ع)فرمودند: به خدا سوگند که ایّامی فرا خواهد رسید که امامتان از دیده ها پنهان خواهد شد و شما امتحان خواهید شد. عدّه ای گویند مُرد یا کشته شد و عدّه ای گویند کجا رفته است؟ چشم های مؤمنان برای او اشک خواهد ریخت و دچار امواج حوادث و بلاها خواهید شد، همان طور که کشتی ها دچار امواج دریاها می شوند. پس کسی نجات می یابد که خداوند از او پیمان گرفته باشد و ایمان در قلبش حک شده باشد و به وسیله روحی از جانب خود آن را یاری نماید.(بحارالانوارج52ص147)