مهدی در قرآن جزء 21_30:

سوره ی عنکبوت آیه ی 48و49: "بَل هُوَ آیاتٌ بَیِّناتٌ في صُدُورِ الّذینَ اُوتوا العِلمَ وَ ما یَجحَدُ بِایاتِنا اِلَّا الظّالِمُونَ". بلکه همین نزول قرآن بر تو، یکی از آیات و نشانه ی روشن است که در سینه ی مردم خردمند و دانا پرتو افکن می شود و غیر از ستمکاران ظالم کسی آیات ما را منکر نمی شود.

در محاسن به سند خود از علی بن اسباط روایت نموده که گفت مردی از حضرت صادق علیه السّلام وقتی که معنای این آیه را سؤال نمود، حضرت فرمودند: ما "اُوتوا العِلم" هستیم. آن مرد حضورش عرض کرد: تا وقتی که حضرت قیام کننده عجّل الله تعالی فرجه الشّریف قیام نماید؟ حضرت فرمودند: تمام ما ائمّه، قیام کننده به امر خدا می باشیم یکی بعد از دیگری تا بیاید، صاحب شمشیر دوازدهمین حجّت خدا است و همین که طلعت حضرت ظهور نماید، امر و تکلیف غیر از این باشد.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج5ص229 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی روم آیه ی 2: "غُلِبَتِ الّرُومُ". رومیان شکست خوردند.

محمّد بن عبّاس از ابی بصیر روایت کرده گفت از حضرت صادق علیه السّلام تفسیر آیه ی فوق را سؤال نمودم، حضرت فرمودند: روم، بنی امیّه است و باطن آیه چنین است: "الم. غَلِبَتِ الرّوُم بَني امیّه في اَدني الاَرض وَ هِم مِن بَعدِ عَلَیهِم سَیَغلِبُون في بَضع سِنین لله الاَمر مِن قَبل وَ مِن بَعدِ وَ یَومَئذٍ یَفرِ المُومِنُونَ بِنَصر الله عِندَ قیام القائم عجّل الله تعالی فرجه الشّریف".(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج5ص249

سوره ی لقمان آیه ی 20: "اَلَم تَرَوا اَنّ اللهَ سَخّرَ لَکُم ما فِی السّماواتِ وَ ما فِی الاَرضِ وَ اَسبَغَ عَلَیکُم نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النّاسِ مَن یُجادِلُ فِی اللهِ بِغَیرِ عِلمٍ وَ لا کِتابٍ مُنیرٍ". آیا مردم نمی بینند که خداوند تمام هستی هایی را که در آسمان ها و زمین است مسخّر شما نموده و نعمت های پیدا و پنهان را به فراوانی در دسترس شما قرار داده است؟ با وجود این گروهی از مردم نادان و بی خبر از کتاب روشن خداوند در دین خدا مجادله و بحث می نمایند.

ابن بابویه ذیل این آیه از محمّد بن زیاد روایت کرده گفت از مولایم امام کاظم علیه السّلام معنای آیه را سؤال نمودم حضرت فرمودند: مراد از "نعمت های ظاهر پروردگار"، ائمّه ی ظاهره بوده و "نعمت باطنه"، امام غایب آل محمّد صلّی الله علیه و آله است. عرض کردم مگر از امامان کسی هم غایب می شود؟ امام علیه السّلام فرمودند: بلی، یکی از ائمّه از دیده های مردم پنهان می شود ولی در قلوب مؤمنین جا دارد و آن، امام دوازدهمی فرزند عسگری علیه السّلام امام یازدهم است که هر وقت خداوند بخواهد ظهور می کند، و خداوند هر مشکلی را برای حضرتش آسان و هر دوری را نزدیک و هر لجوج ستمکار را به دستش مقهور و هر شیطان مریدی را منکوب و هلاک می سازد و تمام گنج ها و ذخایر زمین را مکشوف و هویدا می سازد، و از روی ادب نام مبارکش (م ح م د) را به زبان نمی آورند و پس از آنکه دنیا پر از جور و ظلم شد، به فرمان خداوند ظاهر شده و جهان را پر از عدل و داد می فرماید.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج5ص292 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی سجده آیه ی 21: "وَ لَنُذیقَنّهُم مِنَ العَذابِ الاَدنی دُونَ العَذابِ الاَکبَرِ لَعَلّهُم یَرجِعُونَ". ما برای آنکه کفار به راه حقّ بازگردند ابتدا به آن ها عذاب کوچکتری غیر از آن عذاب شدید و بزرگ خواهیم چشانید.

ابن بابویه ذیل آیه ی فوق از امام صادق علیه السّلام روایت کرده فرمودند: "عذاب ادنی و کوچک"، رنج ها و بیماری ها و مصائب دنیا است و "عذاب اکبر" پس از ظهور و خروج حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف است. و در حدیث دیگر فرمودند: "اذاب ادنی" خروج دجّال و علائم آخرالزّمان است و "عذاب اکبر"، ظهور مهدی آل محمّد صلّی الله علیه و آله می باشد.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج5ص316 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی سجده آیات 28 الی30: "وَ یَقُولُونَ مَتی هذَا الفَتحُ اِن کُنتُم صادِقینَ* قُل یَومَ الفَتحِ الّذینَ کَفَرُوا ایمانُهُم وَ لا هُم یُنظَرُونَ* فَاَعرِض عَنهُم وَانتَظِر اِنّهُم مُنتَظِرُونَ". این کور دل های منافق و کافر می گویند اگر شما مردم راستگو هستید پس این روز رستاخیز و روز فتح و نجات چه وقت است؟ ای رسول گرامی! به ایشان بگو آن روز فتح و فلاح به کسانی که کافر شده و ایمان نیاورده اند سودی نبخشد و در آن روز آن ها مورد نظر عنایت ما واقع نمی شوند. ای پیامبر مکرّم! تو هم از این مردم اعراض نموده و به انتظار روز فتح و پیروزی باش همانطوری که آن ها منتظر هستند.

در کافی ذیل آیه ی فوق اینگونه روایت کرده امام صادق علیه السّلام فرمودند: مراد از "یوم الفتح" روزی است که دنیا به دست قیام کنده ی آل محمّد صلّی الله علیه و آله فتح می شود. اگر کسی مؤمن باشد ولی عقیده به روز موعود نداشته باشد، از ایمانِ ناقص خود منتفع نشود ولی چنانچه عقیده و ایمان کامل به ظهور و فرج حضرت حجّت صلّی الله علیه و آله داشته و یقین راسخ نماید، آن ایمان به او نفع می رساند و در پیشگاه خداوند منزلتی رفیع به دست آورده و بهشت ذخیره ی صاحب این عقایدِ حقّه شود و این اجر و ثواب ویژه ی امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السّلام و ذریّه ی گرام آن حضرت و محبّین و شیعیان ایشان است.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج5ص318 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی احزاب آیه ی 6: " اَنّبیُّ اَولی بِالمؤمنینَ مِن اَنفُسِهِم وَ اَزواجُهُ اُمّهاتُهُم وَ اُولُوا الاَرحامِ بَعضُهُم اَولی بِبَعضٍ في کِتابِ اللهِ مِنَ المؤمنینَ وَ المُهاجِرینَ اِلّا اَن تَفعَلُوا اِلی اَولِیائِکُم مَعرُوفاً کانَ ذالِکَ فِی الکِتابِ مَسطُوراً ". پیامبر اولی و سزاوارتر به مؤمنین است از خود آن ها و زنان او مادران آن ها هستند، و خویشاوندان نسبی (در حکم ارث) در کتاب خداوند بعضی بر بعض دیگر اولویت و تقدّم دارند از مهاجر و انصار مگر آنکه به نیکی و احسان بر دوستان خود از مهاجر و انصار وصیّتی کنید که این وصیّت در قرآن و کتاب خداوند نوشته و مسطور گردیده.

ابن بابویه از حضرت حضرت اباعبدالله الحسین علیه السّلام روایت کرده فرمودند: تأویل آیه "وَ اُولُوا الاَرحامِ بَعضُهُم اَولی بِبَعضٍ في کِتابِ اللهِ" را از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله سؤال نمودم فرمودند: به خدا قسم پروردگار غیر شما را از این آیه قصد نکرده شما "اوالارحام" می باشید. وقتی من وفات نمودم، پدرت علی علیه السّلام اولی و احقّ است به من، پدرت که وفات نمود برادرت حسن علیه السّلام اولی است و تو بعد از برادرت حسن علیه السّلام، اولی و سزاوار هستی. گفتم: ای رسول خدا! بعد از من چه کسی اولی و احق است به ولایت و وصایت؟ حضرت فرمودند: فرزندت علی امام زین العابدین علیه السّلام و یک به یک را اسم برد تا حضرت حجّت عجّل الله تعالی فرجه الشّریف. سپس فرمود: این نه نفر از فرزدان تو و از صلب تو هستند. نهمی آن ها غیبت اختیار می کند و از نظر مردم پنهان می شود، خداوند به ایشان علم و دانش و فهم مرا عطا فرموده، طینت آن ها از طینت من است. هرکسی آن ها را دوست بدارد مشمول شفاعت من خواهد بود.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج5ص329 انتشارات کتابخانه صدر)

سباء 51: " وَ لَو تَری اِذ فَزِعُوا فَلا فَوتَ وَ اُخِذوا مِن مَکانٍ قَریب" و اگر تو (ای رسول) سختی حال مجرمان را مشاهده کنی هنگامی که ترسان و هراسانند و هیچ عذاب آن ها فوت و زائل نشود و از مکان نزدیکی دستگیر شوند.

نعمانی ذیل آیه فوق از امام صادقعلیه‌السلامروایت کرده‌اندکه ایشان فرمودند: به خدا قسم مثل آن است که می‌بینم حضرت قیام‌کننده آل محمدعجل الله تعالی فرج الشریف بر حجر الا سود تکیه نموده و پس از شهادت به وحدانیت و عظمت خداوند به مردم می‌فرماید: ای مردم هر کس با من درباره خداوند احتجاج کند من اولی هستم به خداوند و هر کس درباره‌ی انبیاء سف آدم و نوح وابراهیم و موسی و عیسی و جدّ بزرگوارم محمد  صلی الله علیه و آله محاجه کند من اولی هستم به تمام ایشان و هر کس در مورد قرآن با من محاجه نماید باید بداند من اولی و احق بر شناسایی قرآن و کتاب خدا هستم از دیگران.  آن گاه در مقام حضرت ابراهیم دو رکعت نماز به جا آورده و خدا را به شایستگی و عظمت یاد می فرماید.

و نیز آن حضرت فرمود: مراد از مضطری که در آیه ی " امن یجیب المضطر اذاء دعا ویکشف السوء (نمل62)" حضرت حجت عجل الله تعالی فرج الشریف قیام کننده آل محمد صلی الله علیه و آلهاست و اول کسی که با آن حضرت بیعت می کند جبرئیل است پس سیصد و سیزده تن از اصحاب مخصوص آن حضرت می باشند و به سوی زمین بیداء حرکت می نمایند و از آن جا لشکر سفیانی خروج می کند و خداوند به زمین امر می فرماید:  قدم های ایشان را بگیرد و این است مفهوم آیه.

 ابی جارود از امام باقر علیه السلام روایت کرده که فرمودند: مراد از "فزع " صدایی که از آسمان بلند می شود و سفیانی که از شام خروج نموده و به سوی زمین بیداء در حرکت است زمین آن ها را به امر خدا فرو برده و خسف کرده و بگیرد.

سباء 52:" وَ قالوُا امَنّا بِه وَ اَنّی لَهُمُ التَّناوُشُ مِن مَکانٍ قَریب " و کافران گویند ما به حق ایمان آوردیم و با این همه دوری از مقام ایمان کجا بدان مقام نائل توانند شد.

ابو حمزه ثمالی روایت کرده است که امام باقر علیه السلام فرمود: آن ها هدایت را از طریقی جستجو می کنند که بدان نمی رسند در صورتی که اگر از راه و طریقه حقه طلب هدایت می نمودند به سهولت و آسانی به آن نایل می شوند.

عیاشی روایت کرده است که امام باقر علیه السلامفرمودند: حضرت قیام کننده آل محمّد صلی الله علیه و آله پس از ظهور مردم را به کتاب خدا و قرآن و سنّت پیغمبر و ولایت امیر المومنین علی علیه السلام دعوت می کنندو به آن ها می فرمایند از دشمنان آل محمد صلی الله علیه و آلهبیزاری بجوئید در آن وقت سفیانی از شام خروج نموده و به سوی زمین بیداء می رود و زمین آن ها را به امر خدا فرو برده خسف کرده و بگیرد، دشمنان اهل بیت در آن هنگام می گویند ما به قیام کننده آل محمد صلی الله علیه و آلهایمان آورده ایم و پیش از این به آن حضرت کافر بوده او را تکذیب می نمودند در آن وقت به آن حضرت خطاب می رسد که تمام آن ها را به قتل برسانید تا بعد از این فتنه و فسادی در روی زمین واقع نشود . (تفسیر جامع ج5 ص422، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی، انتشارات کتابخانه صدر)

سباء 54: " وَ حیلَبَینَهُم و بَینَ ما یَشتَهون کَمافُعِلَ بِاَشیاعِهمِ مِن قَبلُ اِنَّهُم کانُوا فی شَکٍ مُریب" و (امروز) میان آن ها و آرزوهایشان به کلی دوری و میانیت افتاد چنان که به امثال آن ها از امم گذشته که آن ها هم مانند اینان در شک و ریب بودند نیز چنین کردند.

عیاشی روایت کرده است که امام باقر علیه السلام فرمودند: روز ظهور قیام کننده  عجل الله تعالی فرج الشریفبین آن مردم و آن چه آرزو و مراد و دلخواه آن هاست از قبول توبه و بر طرف شدن عذاب و رسیدن به ثواب فاصله و حایل بسیاری ست همین طور با هم مسلک های آن ها در امتّ های گذشته همواره در شک و ریب به سر می بردند رفتار شده آنان نیز به عذاب سخت گرفتار گردیده اند.  (تفسیر جامع ج5 ص423، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی، انتشارات کتابخانه صدر)

فصلّت۵۰:" و لَئن اًذقناهُ رحمةً مِنّا مِن بَعدِ ضَرّاءَ مَسَّتهُ لَیقولَنَّ هذا لی و ما اَظُنُّ الساعَةَ قائِمَةَ و لَئِن رُجِعتُ اِلی رَبّی اِنَّ لی عِندَهُ لَلحُسنی فَلَنُنَبّئَنَّ الّذینَ کَفَرُوا بِما عَمِلوُا و لَنُذیقَنَّهُم مِن عَذابٍ غَلیظ. " و اگر او را پس از آن که آسیب و ضرری به او رسیده، رحمتی از جانب خود بچشانیم حتماً خواهند گفت: این از آن من است (به سبب لیاقت خود من است) و گمان ندارم قیامتی بر پا شود و اگر فرضاً به سوی پروردگارم بازگردانده شوم، حتماً برای من در نزد او زندگی خوبی خواهد بود. پس ما بی تردید کسانی را که کفر ورزیده اند به آن چه کرده اند آگاه می سازیم و حتماً به آنها از عذابی سخت و دردناک خواهیم چشاند.

در اصول کافی روایت شده که امام باقرعلیه السلامفرمودند: بنی اسرائیل در کتاب تورات اختلاف نظر پیدا کردند، چنان چه این امت در قرآن اختلاف نموده و می نمایند، بعضی به احکام آن عمل نموده و طایفه ای منکر می شوند، قیام کننده آل محمّد صلی الله علیه و آله که ظاهر شود منکرین و کافرین به قرآن و احکام اسلام را به قتل رسانیده و سرهای آنها را از اجسادشان جدا خواهند نمود. پس از آن پروردگارت مراتب عدل خود را نسبت به بندگان بیان کرده. (تفسیر جامع ج۶ ص۱۷۷-۱۷۸، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

فصلّت۵۳:  "سَنُریهِم ایاتِنا فِی الافاقِ و فی اَنفُسِهِم حتی یَتَبَیَّنَ لَهُم اَنَّهُ الحَقُ اَوَلَم یَکفِ بِرَبِّکَ اَنَّه عَلی کُلِّ شَیٍ شِهید. " ما به زودی نشانه های خود را بر آنان در کرانه ها (ی زمین) و در نفوس خودشان نشان خواهیم داد تا بر آنها روشن گردد که آن (خدا و قرآن) حق است. آیا در ظهور حق همین کافی نیست که پروردگار تو بر همه چیز گواه است.

در اصول کافی روایت شده که امام صادق علیه السلامفرمودند: آیات آفاق خسوف و کسوف و زلزله و مسخ است و مراد از "حق" ظهور قیام کننده عجل الله تعالی فرجه الشریف است. و در حدیث دیگری فرموده اند: کدام آیه در آفاق و اکناف جهان از ما آل محمّد صلی الله علیه و آله بزرگتر و با اهمیت تر است که خداوند ما را به بندگان خود ارائه فرمود. (تفسیر جامع ج۶ ص۱۸۱-۱۸۲ ، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

شوری ۱-۲: " حم.عسق. " اسرار کتاب خداست.

امام باقر علیه السلامفرمودند: حم عزیمة و قضاء حتمی خداوند تعالی است و عین اشاره به عذاب پروردگار است، و سین به معنای سیکون یعنی به زودی خواهد شد و اشاره به سال هایی است که عذاب واقع خواهد شد و قاف به قذف و مسخی است که در آخر الزمان و خروج سفیانی و اصحابش واقع می‌گردد که مصادف به آن حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریفدر مکه معظمه ظهور خواهد فرمود.

و نیز یحیی بن میسرة الخثعی روایت کرده است که امام باقر علیه السلام  فرمودند: حمعسق عدد سالهای حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف می‌باشد. ( تفسیر جامع ج۶ ص۱۸۷-۱۸۶، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

شوری 20:"مَن کانَ یُریدُ حَرثَ الاخرةَ نَزِد لَهُ فی حَرثِه وَ مَن کانَ یُریدُ حَرثَ الدُّنیا نُوتِه مِنها وَ ما لَهُ فِی الاخِرَةِ مِن نَصیب" هر کس حاصل مزرعه آخرت را بخواهد ما بر تخمی که کاشته می افزائیم و هر که تنهاحاصل کشت دنیا را بخواهد او را هم از آن نصیب می کنیم ولی در آخرت (از نعمت ابدی آن ) نصیبی نخواهد یافت.

در اصول کافی از ابی بصیر روایت است که امام صادق علیه السلام  فرمودند: معنی آیه این است خداوند بر ولایت امیر مومنان علی علیه السلام لطف می‌کند. مجدداً عرض کردم: معنای جملهٔ "یرید حرث الاخرة " چیست؟ فرمودند: مراد معرفت امیر المومنین علیه السلام و ائمه می‌باشد، "و نزد فی حرثه " یعنی به برکت ولایت آل عصمت معرفت مومنین را زیاد می‌کنیم عرض کردم: " ماله فی الاخرة من نصیب " یعنی چه؟ فرمودند: برای کسانی که ترک دوستی ما آل محمد صلی الله علیه و آله نموده‌اند در دولت حقه حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف نصیبی نیست. (تفسیر جامع ج ۶ ص ۲۰۴-۲۰۳، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

شوری ۲۱: " أَمْ لَهُمْ شرَكؤُا شرَعُوا لَهُم مِّنَ الدِّينِ مَا لَمْيَأْذَن بِهِ اللَّهُ وَ لَوْ لا كلِمَةُ الْفَصلِ لَقُضىَ بَيْنهُمْ وَ إِنَّالظلِمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ. "آیا خدایان باطل مشرکان بر آنها شرع و احکامی که خدا اجازه نفرموده جعل کرده‌اند و اگر کلمه فصل (یعنی حکم تاخیر عذاب )نبود میان آن‌ها به هلاکت حکم می‌شود و ستمکاران را البته (روزی) عذاب دردناک خواهد بود.

در اصول کافی امام باقر علیه السلام فرمودند: مراد از " کلمة " وجود مقدس  حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه الشریفاست چنان چه مشیت الهی ازلی پروردگار نبود امامی میان مردم باقی نمی‌ماند و عذاب الهی بر آن‌ها نازل می‌شد و شاهد بر اینکه مراد از "کلمة" وجود مقدس امام است. ( تفسیر جامع ج۶ ص۲۰۵، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

زخرف ۲۸:  "وَ جَعَلَهَا كلِمَةَ بَاقِيَةً فى عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ. " و این خدا پرستی را در همه ذریت خود تا قیامت کلمه باقی گردانید تا همه فرزندانش رجوع کنند.

ابن باویه از ابی بصیر روایت شده که معنای آیه و مقصود از کلمه "باقیه" سوال شد؟ امام صادق علیه السلام  فرمودند: کلمه " امامة" است که پروردگار در اعقاب و فرزندان امام حسین تا روز قیامت مقرر داشته و تعیین فرموده است.

و از جابر جعفی روایت کرده گفت: حضور امام باقر علیه السلامعرض کردم ای فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله  بعضی از مردم می‌گویند: پروردگار امامت را در فرزندان امام حسن علیه السلام قرار داده.فرمود: آن‌ها دروغ می‌گویند مگر فرموده خدای تعالی را توجه ننموده‌اید که می‌فرماید: " و جعل‌ها کلمة باقیة فی عقبه" آیا بجز فرزندان امام حسین علیه السلام و اعقاب آن حضرت در اعقاب شخص دیگری قرار داده؟ ای جابر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله  تصریح نموده به اسامی ائمه طاهرین علیه السلام و فرمود: شبی که به معراج رفتم دیدم که به نور بر ساق عرش اسامی ائمه نوشته شده و ایشان دوازده نفر بودند، اول آن‌ها علی امیرالمومنین علیه السلام  است سپس دو فرزندانش حسن و حسین پس از آن علی و محمد و جعفر و موسی و علی و حمد و علی و حسن و مهدی این نه نفر از فرزندان و اعقاب حسین علیه السلام هستند خداوند تمام آن‌ها را برگزیده و پاک و پاکیزه قرار داده سوگند به خدا هر کس غیر از ما ائمه را امام و پیشوایان خود بداند پروردگار او را با شیطان و جنودش محشور بگرداند. (تفسیر جامع ج ۶ ص ۲۴۳، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

زخرف ۶۳:"وَ لَمّا جاءَ عیسی بِالبَیِّناتِ قالَ قَد جِئتُکُم بِالحِکمَةِ و لِاُبَیِّنَ لَکُم بَعضَ الّذی تَختَلِفُونَ فیهِ فَاتَّقُوا اللهَ و اَطیعون. " و چون عیسی دلایل روشن آورد، گفت: من برای شما حکمت ( احکام شریعت و علوم عقلی ) آوردم  و آمدم تا بیان کنم برای شما برخی از آنچه در آن اختلاف می کنید، پس از خدا پروا کنید و از من فرمان برید.

امام صادق علیه السلامفرمودند: مقصود از آیه فوق ساعت ظهور قیام کننده آل محمّد صلی الله علیه و آله می باشد.(تفسیر جامع ج۶ ص۲۶۶ انتشارات کتابخانه صدر)

جاثیه ۱۴:"قُل لِّلَّذِينَ ءَامَنُوا يَغْفِرُوا لِلَّذِينَ لا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِلِيَجْزِى قَوْمَا بِمَا كانُوا يَكْسِبُون. " به کسانی که ایمان آورده‌اند بگو تا از کسانی که ایمان و امید به‌روزهای خدا (مانند روزهای شکست و مرگ و برزخ و قیامت ندارند در گذرند تا خداوند خود گروهی را که معارضه می‌کنند در برابر دستاوردشان کیفر دهد.

در ذیل آیه شریف امام صادق علیه السلامفرمودند: معنای آیه این است،ای پیغمبرصلی الله علیه و آله به کسانی که در شناسایی پیشوایان و ائمه معصومین بر آن‌ها منّت گذاشته‌ایم بگو آن‌هایی که ائمه را نمی‌شناسند رهبری و تشویق به شناختن ائمه نموده و سپس برای ایشان استغفار کنند و فرمودند: آن حضرت روزهای خدا که مردم انتظار آن را می‌کشند سه روز است: روز قیامقیام‌کننده آل محمد صلی الله علیه و آله و روز رجعت و روز قیامت. ( تفسیر جامع  ج۶ ص۳۰۲، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

 فتح ۲۸ :"هُوَ الَّذِى أَرْسلَ رَسولَهُ بِالْهُدَى وَ دِينِ الْحَقِّلِيُظهِرَهُ عَلى الدِّينِ كلِّهِ وَ كَفَى بِاللَّهِ شهِيداً. " اوست آن که رسول خدا را با چراغ هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر همه ادیان پیروز کند و خداوند در گواهی بر این مطلب کافی است.

در ذیل آیه شریف امام موسی کاظم علیه السلامفرمودند: مقصود از دین حق و وصایت و ولایت امیر المومنین علی علیه‌السلام است که پروردگار به آن امر نموده است و غالب می‌شود بر تمام ادیان در وقت ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف و خداوند می‌فرماید: ما ولایت قیام‌کننده آل محمدصلی الله علیه و آلهو نور او را اگر چه کافرین به ولایت امیر المومنین علیه‌السلام کراهت داشته باشند به مرحله کمال و اتمام می‌رسانیم. (تفسیر جامع ج۶ ص۳۸۸، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی، انتشارات کتابخانه صدر)

ق۴۱-۴۲:" وَ استَمِعْ يَوْمَ يُنَادِ الْمُنَادِ مِن مَّكانٍقَرِيبٍ. يَوْمَ يَسمَعُونَ الصيْحَةَ بِالْحَقِّ ذَلِك يَوْمُ الخُروج."  گوش فرا ده و منتظر ندا باش روزی که ندا کننده از مکانی نزدیک ندا در می‌دهد روزی که آل صیحه را که حق است می‌شنوند و آن روز، روز بیرون شدن همه از قبرها است.

در بصائر الدرجات روایت شده کهامام صادقعلیه السلامفرمودند: روزی که ندای حق را می‌شنوند آن روز قیام‌کننده ما ولی‌عصر عج ظهور می‌فرماید و مراد از یوم الخروج روز رجعت است، منادی آن بزرگوار را به اسم قیام‌کننده و اسم پدرش ندا کند. (تفسیر جامع ج۶ ص ۴۳۲، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

ذاریات ۲۳:"فَوَ رَب السمَاءِ وَ الاَرْضِ إِنَّهُ لَحَقُّ مِّثْلَ مَا أَنَّكُمْتَنطِقُونَ." پس سوگند به پروردگار آسمان و زمین که این مطلب حق است همان‌گونه که شما وقت تکلّم می‌دانید که حرف می‌زنید.

ذیل آیه فوق محمد بن عباس روایت کرده که امام زین‌العابدین علیه السلامفرمودند: قیام قیام ما آل محمد صلی الله علیه و آله و آنچه پروردگار از نصرت و یاری‌کردن او به آن حضرت وعده فرمود همه حق و حقیقت است. ( تفسیر جامع ج۶ ص۴۴۰-۴۴۱، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی الرّحمن آیه ی 41: "یُعرَفُ المُجرِمُونَ بِسیماهُم فَیُؤخَذُ بِالنّواصی وَ الاَقدامِ". آن روز بدکاران به سیمایشان شناخته شوند پس موی پیشانی آن ها با پاهایشان بگیرند و در دوزخ افکنند.

شیخ مفید در اختصاص، ذیل آیه ی فوق از معاویة بن عمّار روایت کرده از حضرت صادق علیه السّلام که فرمودند: ای معاویه! مردم این آیه را چگونه تفسیر می کنند؟ عرض کرد: می گویند خداوند روز قیامت، مردم را می شناسد از سیمایشان!!! حضرت فرمود: دروغ می گویند! آیا خداوند که مخلوقات را آفریده محتاج است بر اینکه آن ها را از سیمایشان بشناسد؟! عرض کردم: ای رسول خدا! پس معنای آیه چیست؟ حضرت فرمود: زمانی که قیام کننده ی ما آل محمّد صلّی الله علیه و آله قیام کرد، خداوند سیمای دشمنان ما را به ایشان می شناساند پس امر می کند به آن حضرت که آن ها را گرفته با شمشیر سرشان را از تن جدا کند و این حدیث را نعمانی در کتاب غیبت و صفار در بصائر الدّرجات روایت کرده اند.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج7ص32،33 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی حدید آیه ی 16: "اَلَم یَانِ لِلّذینَ آمَنُوا اَن تَخشَعَ قُلُوبُهُم لِذِکر اللهِ وَ ما نَزَلَ الحَقِّ وَ لا یَکُونُوا کَالّذینَ اُوتُوا الکِتابَ مِن قَبلُ فَطالَ عَلَیهِمُ الاَمَدُ فَقَسَت قُلُوبُهُم وَ کَثیرٌ مِنهُم فاسِقُونَ". آیا نوبت آن نرسیده که گرویدگان ظاهری از باطن بگروند و دل هایشان به یاد خدا خاشع گردد و به آنچه از حق نازل شد بذل توجه کنند و مانند کسانی که پیش از این برایشان کتاب آسمانی تورات آمد یهود و نصاری نباشند که دوره ی طولانی زمان فترت بر آن ها گذشت و دل هایشان زنگ قساوت گرفت و بسیاری از آن ها فاسق و نابکار شدند.

ابن بابویه از حضرت صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمودند: تأویل این آیه جاریست در زمان غیبت امام عصر عجّل الله تعالی فرجه الشّریف و منظور، غیبت آن بزرگوار است که مدّت ها به طول می انجامد و این حدیث را نعمانی و مفید نیز روایت کرده اند.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج7ص64 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی حدید آیه ی 17: "اِعلَمُوا اَنّ اللهَ یُحیِ الاَرضَ بَعدَ مَوتِها قَد بَیّنّا لَکُم الآیاتِ لَعَلّکُم تَعقِلُونَ". بدانید که زمین را خدا پس از مرگ خزان، زنده می گرداند. ما آیات و ادلّه ی خود را بر شما بیان کردیم تا مگر فکر و عقل به کار بندید.

ابن بابوبه از امام باقر علیه السّلام روایت کرده که فرمودند: خداوند زنده می گرداند زمین را به وجود مقدّس و ظهور حضرت حجّت عجّل الله تعالی فرجه الشّریف پس از آنکه مرده بود به سبب کافر بودن اهل زمین، زیرا کافران در حکم مردگان می باشند.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج7ص65 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی صف آیه ی 8: "یُریدُونَ لِیُطفِؤا نُورَ اللهِ بِاَفواهِهِم وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِه وَ لَو کَرِهَ الکافِرُونَ". کافران می خواهند تا نور خدا را با گفتار باطل و ملعن و مسخره خاموش کنند البته خدا از نور خود، شرع مقدّس و کتاب وحی و حکمت کامل خود را کامل و تمال نگه خواهد داشت هرچند کافران خوش ندارند.

محمّد بن فضیل از امام کاظم علیه السّلام درباره ی "وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِه" سؤال کرده حضرت فرمودند: نور ولایت را به وجود قیام کننده ی ما آل محمّد صلّی الله علیه و آله تمام می کنند، اگرچه کفّار و منافقین کراهت داشته باشند به ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السّلام.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج7ص134 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی صف آیه ی 9: "هُوَ الّذی اَرسَلَ رَسُولَهُ بِالهُدی وَ دینِ الحَقِّ لِیُظهِرَهُ عَلی الدّینِ کُلِّه وَ لَو کَرِهَ المُشرِکُونَ". اوست خدایی که رسول خود محمّد مصطفی صلّی الله علیه و آله را به هدایت خلق و ابلاغ دین حق فرستاد تا آن را بر همه ی ادیان عالم غالب گرداند، هرچند کافران خوش ندارند.

محمّد بن فضیل از امام موسی بن جعفر علیه السّلام روایت کرده است که عرضه داشتم "لِیُظهِرَهُ عَلی الدّینِ کُلِّه" یعنی چه؟ حضرت فرمودند: آن ولایت را ظاهر می گرداند بر تمام ادیان در وقت ظهور حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج7ص133،134 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی تغابن آیه ی 12: "وَ اَطیعُوا اللهَ وَ اَطیعُوا الرّسُولَ فَاِن تَوَلّیتُم فَاِنّما عَلی رَسُولِنَا البَلاغُ المُبینُ". و همیشه فرمان خداوند و هم اوامر رسول حق را اطاعت کنید که اگر روی از او برگردانید بر رسول ما جز تبلیغ رسالت با بیان روشن تکلیفی نخواهد بود.

در کافی از حسین بن نعیم صحاف روایت کرده که معنای آیه را از امام صادق علیه السّلام سؤال نمودم فرمودند: به خدا قسم هلاک نشدند پیشینیان و هلاک شدگان تا زمان قیام کننده ی ما آل احمد صلّی الله علیه و آله مگر در اثر ترک کردن ولایت ما و انکار نمودن حق ما ائمّه. رحلت ننمود پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله از دنیا تا آن که عهد و پیمان گرفت از این مردم بر حقّ ما و خداوند هرکس را بخواهد به راه راست هدایت می فرماید.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج7ص172 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی ملک آیه ی 30: "قُل اَرَاَیتُم اِن اَصبَحَ مآؤکُم غَوراً فَمَن یَاتیکُم بِمآءٍ مَعینٍ". ای رسول ما! باز بگو ای کافران! به دیده ی تأمل بنگرید آب که مایه ی زندگانی شما ست صبح گاهی که اگر به زمین فرو رود جز خدا کیست که باز آب گوارا برای شما پدید آورد.

ابن بابویه از عمّار یاسر که در رکاب پیامبر صلّی الله علیه و آله بوده روایت می کند که پیامبر اعظم صلّی الله علیه و آله فرمودند: غیبت او (حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف) طولانی است. برمی گردند از آن حضرت طایفه ای و ثابت و برقرار می مانند بر حضرتش طایفه ی دیگر از مردم در آخرالزّمان. خارج و ظاهر گردد و دنیا را پر از عدل و داد کند پس از آنکه مملو از جور و ستم بوده و جهاد می کند بر تأویل قرآن چنانکه من جهاد نمودم بر تنزیل آن. نام او نام من است (م ح م د) و شباهت تام به من دارد ای عمّار.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج7ص211 انتشارات کتابخانه صدر)

سوره ی معارج آیه ی 44: "خاشِعَةً اَبصارُهُم تَرهَقُهُم ذِلّةٌ ذالِکَ الیَومُ الّذی کانُوا یُوعَدُونَ". در حالیکه چشم هایشان از هول و وحشت قیامت بر خواری فرو افتاده و ذلّت و عصیان بر آن ها احاطه کرده که این همان روزی است که رسولان حق به آنان وعده دادند تا مگر ایمان آورند و از این عذاب برهند و آن ها از جهل و عناد تکذیب کردند.

شرف الدّین نجفی ذیل آیه ی فوق از حضرت باقر العلوم علیه السّلام روایت کرده که فرمودند: روز موعود روز ظهور و خروج حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف می باشد.(تفسیر جامع علّامه سیّد ابراهیم بروجردی ج7ص247 انتشارات کتابخانه صدر)

مدثر ۸-۹-۱۰: "فَإِذَا نُقِرَ فى النَّاقُورِ.فَذَلِك يَوْمَئذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ.عَلىالْكَفِرِينَ غَيرُ يَسِيرٍ." چون در صور دمند آن روز بسیار روز سختی است.برای کافران هیچ گونه در آن روز آسایش و راهی نیست.

شیخ مفید روایت کرده که امام صادق  علیه السلام فرمودند:امامی از ما ائمه از نظر مردم غایب و پنهان می شود و هر وقت خداوند اراده فرماید آن امام ظاهر گردد به قلب مبارکش الهام شود و قیام نماید.

جابربن یزید روایت کرده که امام باقر علیه السلام فرمودند: ناقور صدایی است که از آسمان شنیده می شود منادی ندا کند ای مردم آگاه باشید که ولی شما حضرت حجة عجل الله تعالی فرج الشریفقیام به حق می کند و منادی جبرئیل امین است سه ساعت پیش از ظهور آن حضرت ندا کند و آن روز برای کفّار و منافقین بسیار سخت است همان هایی که به نعمت خداوند و ولایت امیر المومنین علی علیه السلامکافر شدند.( تفسیر جامع ج۷ص۲۸۱، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

تکویر۱۵: "فَلا أُقْسِمُ به الخُنَّسِ" چنین نیست سوگند به ستارگان بازگردننده و روندگان پنهان‌شده.

ام هانی روایت کرده که امام باقر علیه‌السلام  فرمودند: مقصود از خنس امام است که پنهان می‌شود از نظر مردم سال دویست و شصت هجری و منقطع می‌شود علم و دانش او ا مردم پس از آن ظهور می‌نماید و مانند ستاره شهاب که در شب تاریک درخشنده است می درخشد اگر آن زمان را درک نمودی خوش به حالت و دیدگانت روشن باد.(تفسیر جامع ج۷ص۳۵۲، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

 مطفّفین۷-۱۷: "كلا إِنَّ كِتَب الفُجَّارِ لَفِى سِجِّينٍ * وَ مَا أَدْرَاك مَا سجِّينٌ * كِتَبٌ مَّرْقُومٌ * وَيْلٌ يَوْمَئذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ * الَّذِينَ يُكَذِّبُونَ بِيَوْمِ الدِّينِ * وَ مَا يُكَذِّب بِهِ إِلا كلُّ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ * إِذَا تُتْلى عَلَيْهِ ءَايَتُنَا قَالَ أَسطِيرُ الاَوَّلِينَ * َكلا بَلْ رَانَ عَلى قُلُوبهِم مَّا كانُوا يَكْسِبُونَ * َكلا إِنهُمْ عَن رَّبهِمْ يَوْمَئذٍ لمَّحْجُوبُونَ * ثمَّ إِنهُمْ لَصالُوا الجْحِيمِ * ثمَّ يُقَالُ هَذَا الَّذِى كُنتُم بِهِ تُكَذِّبُونَ. " چنين نيست كه آنها (درباره قيامت خيال مى كنند) مسلما نامه اعمال فاجران در سجين است !*تو چه مى دانى سجين چيست ؟* نامه اى است رقم زده شده و سرنوشتى است حتمى *واى در آن روز بر تكذيب كنندگان . همانها كه روز قيامت را انكار مى كنند* و تنها كسانى آن را انكار مى كنند كه متجاوز و گنهكارند * همان كس كه وقتى آيات ما بر او خوانده مى شود مى گويد: اين افسانه هاى پيشينيان است !*چنين نيست كه آنها خيال مى كنند، بلكه اعمالشان چون زنگارى بر دلهايشان نشسته *چنين نيست كه آنها مى پندارند، بلكه آنها در آن روز از پروردگارشان محجوبند *سپس آنها مسلما وارد دوزخ مى شوند *بعد به آنها گفته مى شود اين همان چيزى است كه آن را تكذيب مى كرديد!

علی بن ابراهیم روایت کرده که امام باقر علیه السلام فرمودند: اولی و دومی است که تکذیب کردند پیامبر صلی الله علیه و آله در باطن و پیروانشان ایشان تکذیب خواهند نمود حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف را و به آن حضرت می گویند ما شما را نمی شناسیم از فرزندان حضرت فاطمه سلام الله علیها چنین نیست که آن ها گمان کرده اند بلکه تاریکی ظلم و بد کرداری ایشان بر دل های آن ها غلبه خواهد کرد. (تفسیر جامع ج۷ص۳۶۳، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

انشقاق ۱۶-۱۹: " فَلا أُقْسِمُ بِالشفَقِ * وَ الَّيْلِ وَ مَا وَسقَ * وَ الْقَمَرِ إِذَا اتَّسقَ *  لَترْكَبنَّ طبَقاً عَن طبَق. " سوگند به شفق !
۱۷ - و سوگند به شب و آنچه را جمع آورى مى كند *و سوگند به ماه آنگاه كه بدر كامل مى شود *كه همه شما دائما از حالى به حال ديگر منتقل مى شويد.

ابن بابویه قمی روایت کرده که امام  صادق علیه السلام فرمودند: برای مهدیعجل الله تعالی فرجه الشریف ما غیبت طولانی خواهد بود. اصحاب حضورش عرض کردند: به چه سبب غیبت آن بزرگوار طولانی خواهد شد، فرمودند: باید اعمال و طریقه زشتی که امت های پیشین در غیاب پیامبرشان مرتکب شدند این امت هم در غیاب حضرت حجتعجل الله تعالی فرجه الشریففرداً فرد انجام دهند. (تفسیر جامع ج ۷ص ۳۷۴، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)  

بروج ۱-۳: "وَ السمَاءِ ذَاتِ الْبرُوج * وَ الْيَوْمِ المَوْعُودِ *وَ شاهِدٍ وَ مَشهُودٍ. " سوگند به آسمان كه داراى برجهاى بسيار است * و سوگند به آن روز موعود *و وشاهدو مشهود.)شاهد پيامبر و گواهان اعمال و مشهود اعمال امت است)

رسول خداصلی الله علیه و آلهفرمودند:  در این آیه مراد از آسمان من، بروج و ائمه معصومین علیه السلام هستند که اول آن ها علی علیه السلام  و آخر ایشان مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریفاست. (تفسیر جامع ج۷ص۳۷۷، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

فجر ۱-۴: "وَ الْفَجْرِ * وَ لَيَالٍ عَشر * وَ الشفْع وَ الْوَتْرِ *  وَ الَّيْلِ إِذَا يَسر. " به سپيده دم سوگند. و به شبهاى دهگانه. و به زوج و فرد . و به شب هنگامى كه (به سوى روشنايى روز) حركت مى كند سوگند (كه پروردگارت در كمين ظالمان است ).

شرف الدین روایت کرده که امام صادق علیه السلام فرمودند: " فجر"وجود مقدس حضرت حجتعجل الله تعالی فرجه الشریف"و لیال عشر " فرزندان امام حسین علیه السلام و "شفع " امیرالمومنین علی علیه السلام و حضرت فاطمه سلام الله علیها و "وتر" پروردگار یکتا است و "لیل " دولت اولی و دومی است که جاری است تا دولت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف.(تفسیر جامع ج۷ص۴۰۳، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

 لیل ۱-۵:" وَ الَّيْلِ إِذَا يَغْشى *وَ النهَارِ إِذَا تجَلى * وَ مَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَ الاُنثى * إِنَّ سعْيَكمْ لَشتى * فَأَمَّا مَنْ أَعْطى وَ اتَّقَى." قسم به شب در آن هنگام كه جهان را بپوشاند*و قسم به روز هنگامى كه تجلى كند *و قسم به آن كس كه جنس مذكر و مؤنث را آفريد*كه سعى و تلاش شما مختلف است *اما آن كس كه (در راه خدا) انفاق كند و پرهيزگارى پيش گيرد.

امام صادق علیه السلام فرمودند: مراد از "لیل "دولت شیطان است که باقی و برقرار است تا زمان حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریفو "نهار " دولت حقه آن حضرت است در عصر ظهور و "واتقی" کسی است که نفسش را به حق عطا کند و از باطل بپرهیزد. (تفسیر جامع ج۷ ص۴۲۹، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

قدر۱-۵:" إِنَّا أَنزَلْنَهُ فى لَيْلَةِ الْقَدْرِ * وَ مَا أَدْرَاك مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ * لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيرٌ مِّنْ أَلْفِ شهْرٍ* تَنزَّلُ الْمَلَئكَةُ وَ الرُّوحُ فِيهَا بِإِذْنِ رَبهِم مِّن كلِّ أَمْرٍ *سلَمٌ هِىَ حَتى مَطلَع الْفَجْرِ." ما آن (قرآن ) را در شب قدر نازل كرديم*و تو چه مى دانى شب قدر چيست ؟! *شب قدر بهتر از هزار ماه *فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان براى (تقدير) هر كار نازل مى شوند *شبى است مملو از سلامت (و بركت و رحمت ) تا طلوع صبح.

امام باقر علیه السلام فرمودند: فرشتگان و روح القدوس در هر عصری بر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریفدر شب قدر نازل میشوند و حضور آن حضرت تقدیم می دارند آن چه نوشته شده و مقدر گردیده در لوح محفوظ و درود می فرستند و تحیّات می آورند بر امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریفتا طلوع فجر. (تفسیر جامع ج۷ص۴۶۲، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

در اصول کافی روایت شده است که امام صادق علیه‌السلام فرمودند: اگر شب قدر برداشته شود قرآن را هم از میان بردارند یعنی چون در شب قدر هر سال بیان و تفسیر قرآن و هر آن چه به آن سال تعلق دارد به امام زمان علیه‌السلام نازل می‌شود و زمانی که امام زمان علیه‌السلام  نبود قرآن و تفسیر آن که در شب قدر است نمی‌باشد، زیرا قرآن و امام ملازم یکدیگرند تا روز قیامت که باهم در کنار حوض کوثر بر پیغمبر صلی‌الله علیه و آله وارد می‌شونداز یکدیگر جدا نخواهند شد.( تفسیر جامع ج۱ص33، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

تفسیر مؤلف: آن چه از این اخبار ظاهر می‌شود آن است که قرآن در شب بیست و سوم رمضان به صورت روحانی خود دفعتاً به بیت‌المعمور و معناً بر قلب پیامبر صلی‌الله علیه و آله نازل و در مدت بیست سال از باطن قلب مبارکش به سوی زبان آن حضرت جاری شد، موقعی که جبرئیل وحی می‌آورد بر آن جناب به الفاظ و کلمات قرائت فرمود، و در شب قدر هر سال بیان تفسیر و تأویل از آن چه به آن سال متعلق است از محگم و متشابه و تقیه مطلق و به‌عبارت‌دیگر تتمیم انزال قرآن به‌طوری‌که راهنمای بشر باشد بر حضرت حجت و امام عصر عجل الله تعالی فرج الشریف نازل می‌شود چنان چه می‌فرماید :بقره185:شَهُر رَمَضانَ الَّذی اُنزِلَ فیهِ القُرانُ هُدًی لِلنّاسِ وَ بَیّناتِ مِنَ الهُدی وَ الفُرقانِ.(تفسیر جامع ج۱ص34-33، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)

 والعصر۱-۳: "وَ الْعَصرِ * إِنَّ الانسنَ لَفِى خُسرٍ *إِلا الَّذِينَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصلِحَتِ وَ تَوَاصوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصوْا بِالصبرِ. " به عصر سوگند،*كه انسانها همه در زيانند *مگر كسانى كه ايمان آورده ، و اعمال صالح انجام داده اند و يكديگر را به حق سفارش كرده ، و يكديگر را به شكيبائى و استقامت توصيه نمود.

مراد از "عصر "زمان خروج مهدیعجل الله تعالی فرجه الشریف ما و آل محمد صلی الله علیه و آلهو مقصود از انسان که زیان کار است. دشمنان ما ائمه می باشند و مراد از ایمان اعتقاد داشتن به ائمه و آیات خدا است وعمل نیکو است و مواسات کردن با برادران مومن و سفارش نمودن درباره عترت پیغمبر صلی الله علیه و آله و ائمه معصومین علیه السلاماست.(تفسیر جامع ج۷ص۴۸۸، مؤلف سیّد ابراهیم بروجردی،انتشارات کتابخانه صدر)